Không ít vụ, việc liên quan đến đời sống vật chất, tinh thần của người dân, nhất là ở những lĩnh vực nhạy cảm như đất đai, đền bù giải phóng mặt bằng, thực hiện chế độ chính sách xã hội đã xảy ra khiếu kiện kéo dài, vượt cấp, đông người, phức tạp, gây mất an ninh trật tự, mất ổn định trong đời sống sinh hoạt của cộng đồng dân cư…
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, một nguyên nhân quan trọng, đó là cả cơ quan chức năng, người có thẩm quyền và người dân đều chưa thực hiện nghiêm túc các quy định của Luật Khiếu nại, tố cáo (KNTC). Về phía người thực hiện quyền KNTC (cá nhân, tổ chức) phần vì bức xúc, thiếu hiểu biết pháp luật, phần vì không thoả mãn với kết quả giải quyết dẫn đến KN vượt cấp. Còn với cơ quan, người có thẩm quyền giải quyết KNTC trong nhiều trường hợp hoặc không thực hiện đầy đủ trách nhiệm khi giải quyết (tắc trách, thờ ơ, né tránh) hoặc không khách quan, đúng pháp luật khi giải quyết vụ việc KNTC.
Để khắc phục tình trạng này, cấp uỷ, chính quyền, đoàn thể các cấp cần đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật nói chung, Luật KNTC nói riêng để cá nhân, tổ chức nhận thức đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình, KNTC đúng pháp luật. Đối với cơ quan, người có thẩm quyền, cần nghiêm túc thực hiện đầy đủ trách nhiệm khi giải quyết KNTC của công dân, tăng cường công tác tiếp dân, đối thoại dân chủ, thẳng thắn với người dân về những vấn đề liên quan. Tạo điều kiện để người dân tiếp cận với các cơ quan, tổ chức tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý, toà án hành chính để hiểu rõ vấn đề mình khiếu kiện, từ đó tự điều chỉnh hành vi (có thể rút lại khiếu kiện hoặc khởi kiện vụ việc ra toà án theo trình tự luật định). Định kỳ, các cơ quan chức năng (thanh tra nhà nước, thanh tra nhân dân các cấp) cần kiểm điểm, đánh giá tình hình KNTC và giải quyết KNTC, chỉ ra những bất cập để xử lý theo chức năng, nhiệm vụ, tham mưu cho các cơ quan thẩm quyền khắc phục những bất cập trong tổ chức thực hiện Luật KNTC. Tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị, sửa đổi, bổ sung Luật KNTC và các văn bản pháp luật liên quan cho cụ thể, rõ ràng, phù hợp với tình hình mới (có thể tách riêng thành Luật KN và Luật TC). Có chế tài mạnh hơn đối với cơ quan, tổ chức và công dân không thực hiện đúng luật.
Phạm Như Hùng
